Szkodniki drewna (ksylofagi) mogą pojawiać się nie tylko w ogrodzie, ale przede wszystkim w domu. Doprowadzają do pogorszenia estetycznego, a czasem nawet zniszczenia konstrukcji, mebli i innych drewnianych obiektów. Zwalczanie szkodników drewna nie jest najłatwiejsze, ale możliwe. Warto przy tym dmuchać na zimne i zabezpieczać drewno, nie czekając, aż pojawi się problem.
Drewno, będące surowcem budowlanym, konstrukcyjnym, materiałem służącym do budowy mebli czy elementów dekoracyjnych, właściwie użytkowane i konserwowane nie jest szczególnie narażone na żerowanie szkodników. Przy odpowiednim zabezpieczeniu ryzyko wystąpienia szkodników (czy chorób) nie jest duże, jednak całkowicie nie można go wykluczyć. Zdarza się, że w domu, domku letniskowym lub ogrodzie (np. domku narzędziowym czy altanie) pojawiają się owady żerujące na drewnie. Niezwalczane mogą doprowadzić nie tylko do obniżenia walorów estetycznych, ale również do zniszczenia drewnianych elementów.
Szkodniki drewna suchego – popularne gatunki
Szkodniki drewna suchego nie powodują obumierania drzew w lasach, lecz obniżają wartość użytkową surowca drzewnego. Ich obecność można zazwyczaj rozpoznać na kilka sposobów: znalezienie otworów w drewnie, drobnych trocin, martwych bądź żywych osobników lub rozpoznanie charakterystycznego dźwięku drążenia tuneli. W Polsce występuje kilkadziesiąt szkodników drewna żywego i suchego, szczególne znaczenie ma kilka należących do tej drugiej grupy.
Powszechne szkodniki drewna:
- Miazgowiec parkietowiec – to chrząszcz o długości 2,5-5 mm, lubiący szczególnie drewno jesionowe i dębowe. Zwykle spotyka się go w świeżych materiałach, te stare – zabytkowe – omija. Jest aktywny po zmroku, wydaje charakterystyczne odgłosy.
- Spuszczel pospolity – to chrząszcz o długości od 7 aż do 25 mm. Ma spłaszczone ciało pokryte włoskami. Jest wytrzymały i mało wymagający. Żeruje na drewnie wielu gatunków o różnej jakości i wilgotności. Żywi się nie tylko drewnem litym, ale także klejonym. Jest realnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa konstrukcji (np. słupów i więźby dachowej), parkietów, a także innych drewnianych elementów.
- Kołatek domowy – to kolejny groźny szkodnik, który dokonuje spustoszeń w drewnianych elementach wewnątrz budynków. Żeruje na drewnie gatunków liściastych, iglastych (tu powoduje większe straty) i materiałach... drewnopodobnych. Chrząszcz dorasta do 4 mm długości, jego larwy do 6 mm.
- Wyschlik grzebykorożny – to chrząszcz o długim (4 mm) i smukłym ciele. Samce wyróżniają się, gdyż mają rozpierzchłe, grzebykowate czułki. Najczęściej atakuje drewno późną wiosną i latem. Samica składa jaja w wydrążonych chodnikach, pozostaje w nich i ginie. Chodniki wypełnione są ubitą mączką drewnianą. Szkodnik żeruje na drewnie drzew liściastych (miękkim i twardym).
- Krokwiowiec piłkorożny to chrząszcz osiągający 5 mm długości, chętnie żerujący na wilgotnym drewnie konstrukcyjnym. Jego stanowiska często odnajduje się na stropach i w więźbie dachowej.
Zabezpieczanie drewna przed szkodnikami i bezpośrednia walka
Drewno zaleca się traktować impregnatami, które nie tylko utrzymują jego wygląd, ograniczają choroby, ale także zabezpieczają przed szkodnikami i mają właściwości owadobójcze. Działają powierzchniowo, np. unieszkodliwiają larwy, które nie zdążyły jeszcze wgryźć się głęboko w strukturę drewna. Tworzą powłokę, która ogranicza ponowne zniszczenia przed szkodnikami. Dłuższy czas działania mają insektycydy przeznaczone do zwalczania ksylofagów. Są dostępne w płynie lub aerozolu. Wprowadza się je przez kanały wydrążone w drewnie lub specjalnie otwory wywiercone w celu zniszczenia szkodników. Dobre wyniki osiąga się także przez fumigację (dezynsekcję gazową). Środki gazowe wykorzystuje się na konkretne elementy lub ochronę całych budynków. Z rozwiązania korzysta się wtedy, gdy szkodniki stanowią zagrożenie dla konstrukcji budynku czy obiektu. Jest skuteczne w warunkach dodatniej temperatury.
Profilaktyka ochrony przed szkodnikami polega na stosowaniu się do standardów budowlanych, zakupie drewna dobrej jakości ze sprawdzonych źródeł, właściwej eksploatacji pomieszczeń i elementów drewnianych, a także konserwacji drewna.
Zwalczanie szkodników drewna mikrofalami
Szkodniki drewna można zwalczyć przez dezynsekcję termiczną (mikrofalową i powietrzną). Wykorzystuje się więc fale elektromagnetyczne bądź gorące powietrze. Drzewo nagrzewa się do temp. 55-56°C, co prowadzi do zamierania larw, a także owadów dorosłych (przez denaturację białka w ich ciele). Dezynsekcja jest bezpieczna dla drewna i nie powoduje skutków ubocznych. Do pomieszczenia można wrócić niedługo po wykonanym zabiegu.
Szkodniki drewna mogą doprowadzić do dużych strat, dlatego kluczem jest zapobieganie ich występowaniu, jak również rozpoczęcie walki w początkowym etapie „ekspansji”. Warto znać sposoby, które pozwolą skutecznie je wyeliminować i zmniejszyć ryzyko pojawienia się w przyszłości.
